Hoi Wilma,
Ze zijn er weer, de donkere dagen voor kerst. Het is een tijd met wisselende perspectieven, voor mij zeker. Het zijn letterlijk donkere dagen, en voor mij en mijn jongens ook op een bepaalde manier figuurlijk; het zijn de weken die ons sinds een aantal jaren terugbrengen naar die weken in een winter waarbij we afscheid van haar moesten nemen. Weken waarin we naast duisternis ook leerden dat geluk en verdriet soms tegen elkaar aan liggen en naast elkaar kunnen bestaan.
Het zijn zeker ook dagen van gezelligheid, de weken van sinterklaas tot aan de jaarwisseling. Ieder jaar gebeiteld op de kalender met de rituelen die erbij horen, zoals pepernoten, Kerstfeest, Top 2000, Carbid schieten. Ieder gezin of familie heeft zijn eigen gebruiken en gewoontes om deze tijd in te vullen.
In mijn gezin gaat de herkomst van de tradities ver terug, hoewel ze hier en daar met de tijd mee bewegen. Het sinterklaasfeest was in mijn kindertijd, jaren zestig, een mooie avond met gezin en grootouders. Pakjes voor iedereen, en geen idee hoe die zak vol pakjes zo geruisloos voor de voordeur kwam te staan. Als kind heb ik me nooit afgevraagd waarom Opa altijd als laatste binnenkwam en de enige was die een Piet op straat had gezien! Toen we vriendinnen kregen werden zij ook naadloos opgenomen in het feest en maakten ze zich onze tradities eigen.
Kerstavond was in mijn kindertijd een avond met het gezin en grootouders, met kerstkransjes, chocolademelk en gezelligheid onder de kerstboom. Toen we zelf een gezin stichtten werd de traditie voortgezet, waarbij pakjesavond naar kerstavond verplaatste. Het voelde eerst wat ongemakkelijk, maar de kinderen vonden dat leuker, nu is het geworteld in het gezin. Geheel volgens de traditie; gezelligheid voorop, aandacht voor elkaar en pakjes voor ieder onder de boom. En zoals mijn oudste zoon het ooit verwoorde; “Pap, we vieren de kerst met de mensen die voor ons belangrijk zijn”.
Maar één kind mist altijd. Dat ene kind, die zo belangrijk is, zij zal er niet bij zijn. Zij is in haar dorp, omringd door liefdevolle en zorgzame begeleiders. Belangrijke mensen voor het welzijn van Naomi, en daarom ook zo belangrijk voor jou, ons allemaal eigenlijk.
Daar moet jij iets mee in deze tijd; je bent al dagen in de weer om voor iedere begeleider een kerstcadeautje te maken, met sokken, iets lekkers en een persoonlijk woord. Maar vooral met aandacht, de aandacht die zij allemaal voor Naomi hebben. Dat moet jij doen, want dat heb jij van huis uit mee gekregen, aandacht voor elkaar; je doet dat mooi…
Met dit alles in gedachten vieren we straks weer kerst. De mix van jouw en mijn gezin met beider tradities en gewoontes, onze levens in elkaar gevlochten. Kerstavond in het huis van mijn gezin, jij en ik met onze kinderen, gezelligheid, wat pakjes voor allemaal. En vooral aandacht voor elkaar.
En wie weet, volgend jaar weer eens met elkaar naar een kerstdienst…
Lieve Henk,
Ik las je brief een paar dagen geleden. Over hoe het bij jullie thuis ging.. Weet je dat ik me niet zo gedetailleerd kan herinneren hoe het bij ons thuis ging?
Met Sinterklaas waren er wel cadeautjes en op de zaterdagavond mochten we de schoen zetten bij de gaskachel. Zo’n kachel met vlammetjes met een schouw daarboven.
Ik kan me vaag herinnerden dat er in mijn kindertijd in onze kinderrijke buurt wel gezamenlijk Sinterklaasfeest gevierd werd. En op de lagere school kwam Sinterklaas natuurlijk. Dat was het wel zo’n beetje. Toen ik zelf een gezin had, woonde ik weer in mijn geboortehuis, de boerderij met veel ruimte, waar ook weer gezamenlijk met de buurt Sinterklaas gevierd werd.
Met Kerst was er een kerstboom, ik herinner me de ballen en de lichtjes nog. Vroeger waren het echte kaarsjes, later een snoer met lampjes. En we gingen we naar de kerk, eerste en tweede kerstdag. Fijn vond ik dit, het was een warme, hoopvolle sfeer; een sfeer van ‘samen’. De oudere kinderen uit een gezin, die niet meer in Schoonebeek woonden of die studeerden waren er dan ook. Een volle kerk dus. En dan de Stille Nacht, Heilige nacht. Dit blijft me bij. Hoop en licht en samen vieren.
Cadeautjes hoorden daar niet bij. Samenzijn, iets luxer eten; met rollade en bourbon met slagroom en het mooiste tafelkleed op tafel, met een servet. Dit was bij ons, in die tijd al heel bijzonder.
Er zit nog een stemmetje in mij dat cadeaus hier niet bij horen. Dit geeft niet, ik kan dit stemmetje prima negeren.
Want zoals jij beschreef, doen we dit nu wel. Dit is nu ook fijn. Het draait om aandacht voor elkaar. Een woord waar ik het in het online gastcollege bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen op 23 december ook over ga hebben.
Je schreef dat mijn ene kind, Naomi, er niet bij is tijdens Kerst, ach eigenlijk nergens meer bij is. En jij weet dat dit is een groot gemis is. Dit gemis lijkt steeds groter te worden. Voor haar is de december maand ingewikkeld. En dan ook nog een quarantaine periode achter de rug. Ik kan er nooit precies de vinger op leggen maar ze nog minder stabiel.
Die kerstpakketjes voor de begeleiders, het moet! Ik ben blij dat mijn dochter zulke betrokken en loyale begeleiders heeft. Zij hebben het dit jaar ook regelmatig lastig gehad. Dus ik wenste ze een knusse decembertijd toe. Terwijl de zorg gewoon door gaat, ook in deze periode.
Ach, en weet je hoe ik het verder doe? Ik luister naar Kerst liederen op You Tube of via Spotify. Koorzang dat ik ken vanuit mijn jeugd en van de tijd dat ik nog naar de kerk ging. En ik huil stille en dikke tranen, bij de laptop.
En jij laat me. Dat is fijn, want ik moet hier doorheen. Niet uit te leggen.
En dat jij het over donkere dagen hebt is niet zomaar opgeschreven, voor ons alle twee geeft de decembermaand een dubbel gevoel. Het gaat om gemis. Als ouders van een samengesteld gezin weten dat jouw kinderen hun moeder missen en mijn kinderen hun zusje. Juist in deze tijd.
Maar we genieten zeker ook van deze tijd.
Ik ga met Naomi haar vader en broer en zus, op eerste kerstdag naar het dorp van Naomi. We hadden een tijd terug al een ruimte gereserveerd om samen met Naomi te kunnen eten. Ik hoop maar dat dit lukt, dat ze er ontspannen van kan genieten. En dat het voor ons allemaal een fijne ervaring wordt.
Vrijdag ga ik groentesoep koken, op verzoek van mijn kinderen. Ik neem het zaterdag mee, Mama’s soep, zoals ze zich herinneren van toen ze jonger waren.
Muziek, geuren, smaken, beelden, het worden verhalen. Hier kun je uit putten, kun je over vertellen. Het biedt herkenning, een lach en soms een weemoedig gevoel.
Vrijdagavond komen de kinderen, we zetten de tafels zo neer dat dit kan, en jouw zoon kookt voor ons. Koken en de tijd nemen om samen te eten, het is jouw zonen van huis uit meegegeven. Ook fijn!
Gezegende kerstdagen voor iedereen.
